#3 Sleutel tot succesvolle burgerparticipatie: Kies de beste participatievorm
Gemeente W. staat voor een forse bouwopgave: 1000 sociale huurwoningen. Hiervan moeten 50 woningen midden op het enige groene veld in wijk B komen. Gemeente en woningbouwcorporatie wilden de bewoners van deze wijk laten meedenken over het ontwerp van de nieuwe woningen door middel van co-creatie. De bewoners zijn echter fel gekant tegen de bouw van de woningen. Tijdens een informatiebijeenkomst riepen de aanwezige bewoners letterlijk : ‘Wij willen helemaal niet meedenken want wij zijn tegen!’ Voor de bewoners heeft het veel meer zin om actie te voeren tegen de plannen aangezien de gemeenteraad het definitieve ontwerp van de woningen nog moet goedkeuren. Uiteindelijk hebben gemeente en corporatie besloten om het ontwerp van de nieuwe woningen zelf te maken en de inwoners daarover te raadplegen.
Zoals het voorbeeld illustreert is het belangrijk om een participatievorm te kiezen die past bij jouw situatie. Er bestaan meerdere participatieladders om de mate van participatie aan te geven en daarmee de invloed van bewoners op het beleid.
De eerste stap – informeren – is eenrichtingsverkeer en daarmee nog geen participatie. Goede informatie is wel de basis voor succesvolle participatie. Daarmee laat je als overheid zien wat je doet. Dit vergroot de transparantie. Participatie begint pas bij de volgende stappen: raadplegen, adviseren, coproduceren (co-creatie) en samen besluiten. Aan deze participatieladder kun je als hoogste trede nog zelfbestuur toevoegen: groepen nemen zelf het initiatief om in eigen beheer voorzieningen tot stand te brengen en te onderhouden. Politiek en bestuur zijn hier niet bij betrokken. De nieuwste vormen van burgerparticipatie, de zogenaamde derde generatie burgerparticipatie, waarbij de burger zelf aan de slag gaat, en waaronder ook het burgerinitiatief valt, horen dus bij de hoogste treden van de participatieladder.
Bij elke trede op de participatietrede horen passende werkvormen. Daarnaast is voor het kiezen van de beste vorm ook het doel van de participatie bepalend. Wil je ideeën ophalen of wil je draagvlak voor je beleid? Wie wil je dat er meedenkt? En hoe kun je die mensen het beste bereiken? En mogen bewoners meedenken over het ‘wat’ of alleen over het ‘hoe’? Om je te helpen de juiste keuze te maken zijn er een groot aantal handige checklists en participatiewerkboeken ontwikkeld:
Groninger Participatiewerkboek, Procesontwerp initiatief en Eerste hulp bij online participatie van de gemeente Groningen
Participatiewijzer van Prodemos
Participatie-inspiratie tijdens de coronacrisis van de directie Participatie van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat.
Inspiratiegids digitale participatie, Democratie in Actie
Open Stad, online participatie tools, gemeente Amsterdam